Wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna z rekuperatorem, potocznie rekuperacja, wymusza proces wymiany powietrza w pomieszczeniach. Proces nawiewania z zewnątrz i wyciągania/wywiewania powietrza na zewnątrz budynku przebiega równocześnie, w sposób kontrolowany, odzyskując przy tym znaczną części energii cieplnej. Wymianą ciepła zajmuje się serce systemu rekuperacji – rekuperator. Dzięki specjalnej konstrukcji wymiennika wewnątrz urządzenia, powietrze wywiewane (nie mieszając się z powietrzem nawiewanym) przekazuje przez ściany specjalnych płyt energię cieplną. Ciepłe wywiewane powietrze nagrzewa płyty wymiennika, a następnie powietrze nawiewane ogrzewa się od nich. Zasada działania wydaje się być bardzo prosta, nie oznacza to jednak, że w każdym modelu urządzenia wymiana ciepła jest jednakowa. Producenci wymienników stosują najróżniejsze rozwiązania, by skala odzysku była jak największa. Wpływ na efektywność tego procesu mają np. materiały wykorzystywane do produkcji wymienników, ich łączna powierzchnia, a także układ wymiennika, który wpływa na czas w jakim powietrze wewnątrz przepływa obok siebie (rozróżniamy wymienniki krzyżowe, przeciwprądowe oraz obrotowe). W przypadku wentylacji grawitacyjnej niestety ten proces nie zachodzi (jeśli w ogóle wymiana powietrza przebiega prawidłowo), a ogrzane powietrze wędruje za okno lub przez komin wentylacyjny. W konsekwencji wykorzystania efektu rekuperacji (odzysku ciepła) mniej kosztuje nas ogrzewanie domu. W zależności od sprawności całego systemu rekuperacji – począwszy od zapotrzebowania na powietrze, co przekłada się na wybór odpowiedniego urządzenia oraz średnicę lub ilość kanałów, którymi będziemy to powietrze w odpowiedniej ilości dostarczać – możemy zaoszczędzić nawet 40% kosztów ogrzewania. Straty energii cieplnej przez wentylację grawitacyjną mogą sięgać nawet 55% całości strat ciepła budynku. Najlepsze rekuperatory odzyskują z wywiewanego powietrza do 95% tej energii! Zasada dostarczania/usuwania do/z poszczególnych pomieszczeń świeżego/zużytego powietrza jest określona także przez przepisy. Powietrze nawiewane trafia do pomieszczeń, w których najczęściej przebywamy np. pokój, sypialnia, a wywiewane jest przede wszystkim z kuchni, łazienek, pomieszczeń pomocniczych, hallów… Tak skierowany przepływ powietrza ma wpływ na efektywność działania rekuperacji, ponieważ ciepłe powietrze na pewno pozyskamy z kuchni, wilgotne z łazienek. Nie bez znaczenia dla uzyskania najlepszych parametrów odzysku ciepła i wymiany powietrza ma także umiejscowienie punktów nawiewnych i wywiewnych, co musi zostać uwzględnione przez projektanta i instalatora. Niestety nie zawsze idzie to w parze z najniższą ceną, gdyż instalacja podporządkowana cenie będzie przebiegać najkrótszą drogą (niewielka odległość pomiędzy nawiewem a wywiewem). Dotyczy to zarówno efektywności odzyskiwania ciepła jak i komfortu (umiejscowienie punktów nawiewnych/wywiewnych = > długość instalacji => koszt materiałów i robocizny). Montaż wentylacji z odzyskiem ciepła przynosi długookresowe korzyści.

Podstawowymi elementami sytemu rekuperacji są:

Rekuperator (centrala wentylacyjna).
System sterowania – poprzez dołączony do urządzenia sterownik lub poprzez system domu inteligentnego.
Kanały wentylacyjne.
Punkty nawiewne i wywiewne (kratki, tradycyjne anemostaty).
Czerpnia i wyrzutnia.

Dziś systemy rekuperacji można rozbudowywać na wiele sposobów montując np.:

Gruntowy wymiennik ciepła ( np. glikolowy, powietrzny)
Nagrzewnice (zarówno wbudowane w urządzenia jak i zewnętrzne).
Moduły chłodzące.

Na rynku dostępne są także urządzenia łączące funkcje pomp ciepła (urządzenie grzewcze dla C.W.U oraz C.O.) i rekuperatora.

Czy warto montować rekuperację?

W Polsce rekuperacja stała się z dnia na dzień bardzo popularna, a tak naprawdę stała się KONIECZNYM WYPOSAŻENIEM nowobudowanych domów. Dziś nie ma alternatywy – odkąd rozpoczęliśmy budować domy z naciskiem na ich energooszczędność – tylko rekuperacja jest tu właściwym uzupełnieniem. Wentylacja grawitacyjna nie działa, jest nieefektywna i kosztowna, a chcemy żyć w komfortowych warunkach. Jednym z elementów wpływającym na ten komfort jest świeże powietrze. Dziś to pytanie tak naprawdę powinno brzmieć: Czy chcemy mieć efektywną, zapewniającą zdrowie i komfort, a przy tym oszczędną wentylację? Dlaczego tak dużą wagę przykładano dotąd do wyboru systemu grzewczego? Miało być ciepło, wygodnie i oszczędnie… Dlaczego w inny sposób mielibyśmy traktować wentylację? Śledząc genealogię rozwoju rekuperacji w Polsce można odnieść wrażenie, że rozpatruje ją się tylko w aspekcie oszczędności na ogrzewaniu, ale jest jeszcze aspekt zdrowia i komfortu. Naszym zdaniem żadna inna instalacja powszechnie stosowana w budynkach mieszkalnych nie ma tak dużego wpływu na ten ostatni obszar.

Reasumując główne cechy rekuperacji to m.in. stały i kontrolowany proces dostarczania powietrza, eliminowanie negatywnych czynników (np. wilgoć, CO2, pleśń, dym, zaduch, nieprzyjemne zapachy, kurz etc.), pozytywnie wpływa na komfort alergików eliminując znaczną część czynników wywołujących reakcje alergiczne, izoluje od insektów, nie generuje przeciągów i hałasu. Poza czynnikami z kategorii zdrowa i komfortu, ogromną zaletą jest aspekt ekonomiczny – w wyniku odzysku ciepła możemy oszczędzić nawet 40% na kosztach ogrzewania.